Monday, July 28, 2014

PRASASTI PASEK TANGKAS BANJAR LOSAN

PRASASTI PASEK TANGKAS BANJAR LOSAN

OM AWIGNAM ASTU,
IKI KAWITANING PASEK GELGEL


Warah Bhatara Brahma mayoga hana Sang Ratu Bali.
Masarira sang pujangga ngaran ki Empu Wita dharma, mabatur ring Kuntu liku.
Ki Empu Wita Dharma manak Ki Empu Wira Dharma.
Ki Empu Wita Dharma manak wayah ngaran Ki Empu Lempita, ne menengah Ki Empu Adnyana,pamuruju ( paling alit ) sira Empu Pastika.Sira anyukla brahma cari maka telu.
Ki Empu Lempita manak Ki Empu Kuturan,ari keliki Empu Bharadah.Ki Empu Adnyana manak Ki Empu Pananda.Sira Empu Kuturan han Empu Pananda, sareng Ida masrama ring Padang.
Ki Empu Bradah tan milu masrama ring Padang,sira lunga maring jawa.
Sira Empu Kuturan anyukla brahma cari sangkan rare.

Sira Ki Empu Pananda sanak apisan dening Empu Kuturan.Ki Empu Kuturan,  Ki Empu Pananda marabi anak akweh.Sira Empu Pananda manak ki Empu Jiwaksara,Ki Empu Ketek.
Ki Empu Ketek manak arya Tatar.Amunering Bali apejenengan.

Sang Arya Tatar manak Ki Patih Ulung.Ki patih Ulung manak Ki Semar.Ki Semar masomahan teken Ni Wredani, raris Ki Semar manak Ki Langon. Ki Langon manak jalu nenem, luire : Ki Pasek Gelgel, Ki Pasek Denpasar, Ki Pasek Pangeran Tangkas.Sira katiga pada mawa kawibawan.

Ane len istri manak juga tetelu, luire Ki Pasek Toh Jiwa, Ki pasek Nongan, Ki Pasek Prateka. Sami kayika pada amawa  kawibawan.Puniki wekasan maha  bujanggane ring Bali, atunggu ring Batur, ring besakih.

Kadi hana wecanan nira  Sira Empu Sang kawitan, “santanan ingsun yogya anyisianin muah amaceki sawawangkonin Bali.Sawireh duke ring majapahit pada anyisianin,Doba kita aywa perdo,apan ingsun iki anaking Bhatara Ghana juga, aku maparab Hyang Gni Jaya,yogya kita wekasan anyisiani,wuruh tatanin Gunung Semeru, sagenah sentanan ingsun mangda anyisianin,makadi ring Bali. Apan aku santanan ira Hyang Gni Jaya, ngaran Empu Wita Dharma jumeneng brahmana ring Bali,sareng  pada mapuri ring Gelgel. Sira Hyang Gni Jaya mangaran ring Gunung Lempuyang,amangun meru kakalih muah Manjangan seluang.Genep saupakaraning paryangan muang piyasan,juga hana linggih Bhatara ring Majapahit, sareng sentana makejang mangwangun tur manyiwi mwah amertingkahang sakecan nira Hyang Gni Jaya. Apan sira Bhatara Gni Jaya kang amrastista ring sasih kadasa, ring dina soma umanis wara tolu,tur masaning  merta masa.Rawuh merta masaning srowana, sira Hyang Gni jaya makarya manglumbung ring kahyangan ring Gunung Lempuyang.Raris Ida angastrenin ( muput ) ngupapati olih Ida. Sira Empu Wita Dharma juga sareng makarya, masarengan lawan Putu kumpi.

Sampun puput sira akarya tumuli sira abulan pitung dina irika. Riwus mangkana pada lunga maring Gelgel.Rawuh purnamaning Kartika sira Empu Kuturan sampun moksa. Tan hana bujangga ring Bali angadaken pangaksaran ( muput yadnya ).Kari ki Pasek Prateka angadek pangaksaran maring Bali. Apan sira Pasek Prateka anak sisian nira de Empu  Kuturan. Dadi meweh ratu Bali mwah sang bujangga kabeh, ri moksan nira sang Hyang Empu kuturan, apan sira panuaning bujangga kabeh. Apan tan kapadanan pangaweruh ira sira Empu Kuturan, asung pangaweruh ring sisian nira sahananing bujangga ring Bali.

Mangaskara maring jawa maring rupit, maring Putun nira sira Ki Empu Bradah, irika sira angawe yadnya,sane mayadnya putun nira Empu Bradah ngaran Ki Empu Chandra. Riwus kanugrahan pangaksarane raris ngadegang senggu ring Kuntu liku. Riwus mangkana sira Empu Bradah mngajawa mangabali.Nguni sira datenging padang masakti saktiyan ring sametone. Mangaran juga Empu Raga Runting ( Empu kuturan taler Mapasengan Empu Raga Runting ). Lwirning pacentokaning kawisesan, tinumpuk ikang antiga.Raris ki Empu Bradah angandika,” inggalana kaka sakti ingsun”, tatiga tinumpuk ne ring madya, asayut sira Empu Raga Runting’ “Inerong ikang alinggih ring pasamuan tinggalana kang saktin ingsun ari” ( raris Ida Mpu kuturan malinggih ring piyasan, raris ngandika “adi, indayang cingakin kawisesan beli ). Dadi kalangkung saktine sira Empu Kuturan. Erang sira Empu Bradah raris mantuk tanpa sari ( mantuk tapa ijin ). Anuli ngunggahin daun teep nanging tan dadi. Eling sira Empu Bradah kurang bakti ring sira sang raka. Raris sira mawali,” kakang ingsun nuhun mapamit. Anuli munggah dadi mantuk nglinggihin daun Teep rauh ring Jawa.

Sepah eling anuli kakalih sugi maneke. Apan sira Empu Bharadah mangajawa mangabali.Malih ana pawekas ira Bhatara kawitan, muah sentaning sun tan keneng cuntaka.Sira kangge mangajawa mangabali.

Sane tan keni cuntaka, brahmana, Pasek. Yen cuntaka tigang wengi kewala sebelnya. Sang  mangkana juga satria, wesya pada maka telun. Yen sudra kawongannya pitu likur dina ya sebel.
Nyugi maneke inget akena ping kalih. Apan kita terehning wangsa utama.

Kancit rawuh sanak ira Hyang Gni Jaya sakeng majapahit.Sareng anak rabi pada alancaran. Tumurun sira ring padang mategakin taru kapu kapu saking Majapahit. Arane sira sang Kul Putih. Muang raris ke Gelgel mamedek ring Sang Ratu Bali.Tur ring rakane sira Empu Wita Dharma. Manunas lugraha raris lunga ke Gunung Lempuyang, raris  ring Besakih.

Rikalaning purnamaning Kartika, dina buda umanis prangbakat,raris adewa sraya ring kahyangan nira Mpu Gni Jaya, mangaturang sarwa suci mwang abah abah.

Tan carita akena sira Hyang Gni Jaya sampun moksa tan pakelewaran ( moksa tanpa layon ).Kari sira sang Kul Putih ring Besakih. Muang anak rabi tan carita akena muah. Sira Sang Kul Putih prasama anglantur aken pangastawane ring Besakih.Rawuh Ke Gunung Lempuyang. Selamine ring Bali tan sah sira Sang Kul putih madewa sraya sareng anake mangaran Dukuh Sogra.

Mangke ceritanan sira Pasek Prateka,sira amunering Bali masarengan ring sang ratu Bali. Raris sira Empu Wita Dharma asung wara warah ring para sentanan dane, ring sira Pasaek gelgel,Pasek Denpasar, Pasek Pangeran Tangkas, Pasek Toh Jiwa, Pasek Nongan, makadi Pasek Prateka.

Kita sentaning sun, “yen kita tuhu dinang aweruh,kita maka bujangga ayogyanira” ( yen sb prad nyan dadi mujanggain ). Dadi anyisianin, apan panugrahanku Mpu wita Dharma.  Yan kita lungsur apang dadi wesya,yen kita lali ring kahyangan, dadi sudra kita. Yen lali ring kahyangane ring Besakih, dadi kita wong tani kelen.Dudu yen mangkana sentananku. Boba Kita ( ingetang ) aja perdo  ( tungkas ) apan kita treh Mpu Gni Jaya.

Santanan ingsung yan kita pejah, awya lali ring Gunung Lempuyang  angamet Tirta Tunggang maka pangentas ira. Nora sungsut kita yadyan tan hana Bujangga angastawain kita.Suwasta kita, apan Tirta Tunggang jatinya banyu baga purus Bhatara.Sang Kul Putih jalaranta angamet tirta mautama. Apan Sang Kul Putih kaangge denira Sang Ratu Bali. Wekasan sentanan ingsun yan kita pejah, yogya watangta winungkusan dening rwaning gedang kaikik. Raris mangalarung pramangkin. Sang mangkana kita apan trehing bhujangga.
Bersambung...

I Wayan Jemet








Wednesday, July 16, 2014

Pengabenan Massal Dusun Losan 8 Juli 2014


Pengabenan upacara pembersihan jasad yang meninggal kemudian dikembalikan lagi ke Panca Maha Bhuta, pengembalian unsur-unsur manusia ke Panca Maha Bhuta yg terdiri dari Pertiwi(elemen tanah), Apah (elemen air), Bayu (elemen udara), Teja (elemen api), Akasa (elemen ether). Terdapat 3 urutan proses upacara yg terjadi dari jasad digali hingga jasad dibakar dan kembali menjadi debu lalu dihanyut ke laut hingga jejak kehadirannya terhapus, prosesnya sebgai berikut:



1. Ngaben.

2. Ngerorasin (pada umumnya 12 hari setelah ngaben).

3. Meajer-ajer.

Lokasi: Dusun Losan, Desa Takmung, Klungkung, Bali.

Gallery: